Neden Herkes Üniversite Okuyup Memur Olmak İstiyor? Gençler Neden Zanaat Mesleklerini Tercih Etmiyor?

Türkiye’de son yıllarda dikkat çeken bir gerçek var: Gençlerin büyük kısmı üniversite okumak, ardından ya devlet memuru olmak ya da özel sektörde masa başı işlerde çalışmak istiyor. Halbuki marangozluk, sıvacılık, kalıpçılık, kaynakçılık gibi mesleklerde ciddi iş gücü açığı bulunuyor. Ancak bu alanlarda çalışanların çoğu 40 yaş üstü insanlar. Peki gençler neden bu tür el emeği işlerden uzak duruyor?

1. Toplumda Meslek Algısı

Türkiye’de uzun yıllardır “iyi meslek” tanımı, beyaz yakalı işlerle özdeşleşmiş durumda. Aileler çocuklarını doktor, mühendis, avukat, öğretmen olarak görmek istiyor. Zanaatkârlık ya da ustalık ise “okuyamayanların yapacağı iş” olarak görülüyor. Bu bakış açısı, gençlerin marangozluk, sıvacılık, kalıpçılık gibi mesleklerden uzaklaşmasına sebep oluyor.

2. Prestij ve Statü Kaygısı

Bir gencin “ben kalıpçı olacağım” demesiyle “ben avukat olacağım” demesi toplumda farklı algılanıyor. Halbuki bir kalıpçı bugün pek çok beyaz yakalıdan daha fazla kazanabiliyor. Ama toplumda hâlâ bu işler “ağır işçilik” olarak görülüyor ve prestij eksikliği gençleri soğutuyor.

3. Eğitim Sistemi ve Üniversite Hayali

Türkiye’de üniversite eğitimi, aileler için bir hedef haline gelmiş durumda. Lise sonrası gençler, meslek liseleri ya da çıraklık okulları yerine üniversiteye yönlendiriliyor. “Diplomasız iş olmaz” anlayışı, zanaatkar mesleklerin geri planda kalmasına yol açıyor.

4. Fiziksel Zorluk ve Çalışma Koşulları

Marangozluk, sıvacılık, kaynakçılık gibi meslekler fiziksel güç gerektiriyor. Sabahın erken saatlerinde işe başlamak, şantiyelerde çalışmak, ağır yük taşımak gibi şartlar gençlere cazip gelmiyor. Özellikle masa başı işlerin daha rahat görünmesi, gençleri mavi yakalı işlerden uzaklaştırıyor.

5. Ekonomik Belirsizlik ve Kayıt Dışı Çalışma

Birçok zanaatkâr işi hâlâ sigortasız ya da günübirlik yevmiye ile yürütülüyor. Gençler, “yarını belli olmayan” bir iş yerine, maaşı ve sosyal hakları garanti olan bir devlet memurluğunu tercih ediyor.

6. 40 Yaş Üstünün Ağırlığı

Bugün sahada çalışan kalıpçıların, sıvacıların, marangozların çoğu 40 yaş üstünde. Bu durum da gençlerin gözünde “bu işler yaşlı kuşağın mesleği” algısı yaratıyor. Oysa genç ustalar yetişmezse bu meslekler birkaç kuşak sonra tamamen kaybolabilir.

7. Aslında Gerçekler Ne Diyor?

Bugün Türkiye’de bir kalıpçı ya da kaynakçı günlük 1500-2000 TL’ye kadar yevmiye alabiliyor. Marangozlukta, mobilyacılıkta, inşaat ustalığında ciddi gelirler elde etmek mümkün. Ancak bu gerçekler gençlere anlatılamıyor. “Elin işini yapma, oku, masa başında çalış” bakış açısı yüzünden ciddi bir ustalık açığı ortaya çıkıyor.

8. Çözüm Ne Olabilir?

• Meslek liselerinin cazip hale getirilmesi
• Zanaatkâr meslekler için devlet teşvikleri
• Gençlere iş garantisi ve sigortalı çalışma imkânı sunulması
• Toplumda zanaatkarların değerinin yeniden yükseltilmesi

Sonuç

Neden herkes üniversite okuyup memur olmak istiyor? Çünkü toplumda hâlâ “okumazsan usta olursun” anlayışı hâkim. Oysa sıvacılık, marangozluk, kalıpçılık gibi meslekler hem yüksek gelir sağlayabiliyor hem de ülkenin en büyük ihtiyacı olan üretimi karşılıyor. Bu algı değişmedikçe, gençler zanaatkâr mesleklerden uzak durmaya devam edecek. Aslında toplumun gerçek kahramanları, bu ağır işlerin ustalarıdır.